±
XIII Acatl xihuitl, 1063.
I
Tecpatl xihuitl 1064. Nicân ypan in yn iuh quitohua huehuetque ypan in yn
xihuitl yn tlacat ynic ompa monexti yn tlacatecolotl yn itoca Tetzahuitl
Huitzillopochtli yn itocayocan Aztlan Auhtlan Colhuacatepec yn ompa onoya yn
huehuetque yn Chichimeca ca yuh quitohua anepantla, aytic, yn onoya, yn ompa
huallaque çan oc nauhcalpoltin yn achto yn ompa, onoya, Azteca ynic ce calpolli
ytoca Tlacatecco ynic ome calpolli ytoca Tlacochcalco, ynic ey calpolli ytoca
Calpilco, ynic nahui calpolli ytoca Tolnahuac, ynin ome calpolli çatepa
pollihuico yn itoca. Auh ynic huallamacehuaya ca acaltica yn quihualtemaya yn
imacxoyauh ± yn oncan ytocayocan Quinehuayan Oztotl oncan cate ytoca
Chicomoztotl, yn oncan çatepan hualquizque Azteca ca mochipa yuh
quihualchihuaya yn imacxoyauh quihualtemaya onca. Auh yn oyuh ye ontzon xihuitl
ypan matlacpohual xihuitl, ypan matlactli on nahui xihuitl cate yn onca
anepantla aytic yn ipân mitohua motenehua hueycan altepetl, ciudad Aztlan in
yehuantin huehuetgue Chichimeca yn ye motenehua Azteca. Auh yn iuh quitohua
huehuetque yn iuh quimachiyotitihui, Ce tecpatl xihuitl ypan yn intlapohuatl,
auh ynic quinamiqui yn in tt Dios yxiuhtzîn ya yehuatl in yn tlacpac neztica de
1064 ; oyuh ye ontzon xihuitl ypan matlacpohuali ypan epohualli onnahui xihuitl,
motlacatillitzimo y nelli Dios ypiltzîn yn iquac oquînnotz yn inteouh yn
yehuantin Azteca ynin achto yc qu innoch ynic ça tepa oquimoteotique yuh
quitohua yn achto, ayamo miyac catca yn netlapolloltiliz yn iuhqui axcan ypan in
xihuitl ± copehualtigue, yn huey netlapoltiliztli yc oquimiztlacahuico
tlacatecolotl ¾ yn yehuatl yn quitocayotiaya tetzahuitl Huitzillopochtli
quicaquia yn tlatohuaya yn Azteca auh yhuan quinanquilliaya auh yn amo quittaya
; auh yn în Tetzahuitl Huitzillopochtli oquinotz yn inteyacancauh yn
intepachocauh yn inquauhtlatocauh yn Azteca ; yn oncan catca onoya yn ipân yn
itic huey altepetl ciudad, Aztlan ; yn quauhtlahto ytoca Yztac Mixcohuatzin auh
quilhui yn yehuatl Huitzillopochtli yn Iztac Mixcohuatzin tlaxihuallauh Yztac
Mixcohuatze. yn axcân ca monequi cenca huel totech monequi nimitznahuatia ma
nimân xontlatecpana yn iuh ônyez yn iuh onmochihuaz. auh ihuan ynic
tiquinmonhuicaz miyec tlacatl, motlaonyazgue yn Azteca. Auh ma ixquich chicome
calpolli, yehuântin yn huel tlapaltique yn chicahuaque yn huehueyntin tlaca ma
hualca yxachintin, ynic miyequintin yn macehualtin. ± Auh ca yehica ypampa ca
tiazgue yn axcan ca titotecatihui ca titotlallitihui yhuan titepehuatihui
tiquinpehuatihui yn ipan nohuian cemanahuatl yn ye onoque macehualtin ; auh
yehica ypampa yn nehuatl ca neltilliztica nelli namechilhuia ca namechihuatiuh
antlahtogue anpipiltin antetecuiyohuân anyezque yn ixquichica nohuianpa
cemanahuac auh ynic antlahtoque anpipiltin anyezque ca anquînpiazque
anquintzitzquizque amo çan quexquichtin atzonquizque atlanque yezque yn
amomacehualhuan yezque yn amechtlayecoltizque yn amechtlacallaquilizque yn
amechmacazgue yn amo çan achi yn amo çan quexquich yn hualca tlapanahuia yn
chalchihuitl, yn coztic teocuitlatl, auh yn quetzalli yn quetzalliztli yn
tapachtli yn tlapaltehuillotl, auh yn tlaçotli tlaquentli.
=
±
Auh yhuan yn amotlacahuan miyec onyezque quinnemiltizque, auh y nepapa yhuitl
yxiuhtototl yn tlauquechol, yn tzinitzca yn ye yxquich yn tlaçoyhuitl, auh
ytlapapalcacahuatl yn tlapapal ychcatl, ca mochi anquittazque canel notequiuh yc
onihuallihualloc. Auh ca yehuatl ica ynin yn itlatol Huitzillopochtli ; ca nimân
oquinquixti yn Iztac Mixcohuatzin teuhctli ye chicome calpoltin yn onpa onoya
Aztlan ; auh yehuantin ynin chicome calpolli y macehualtin yn quihualquixti, auh
no ceceyaca quinpieya ce ce ynteohuan ynic mitohua motenehua ca oc no cequintin
yn quihualhuicague yn inteohuan ; auh no yhuan ynic mitohua motenehua yn chicome
calpolli yn Mexica yn huallague ompa Aztlan ; auh ynic ce calpolli Yopica ±
ynic ome calpolli Tlacochcalca ynic ey calpolli Huitznahuac, ynic nahui calpolli
Cihuatecpaneca, ynic macuilli calpolli Chalmeca ynic chiquacen calpolli
Tlacatecpaneca, ynic chicome calpolli Yzquiteca, yhuan quihualhuicague y
mochintin hualcepayaque yn ihueltiuh yn Huitzillopochtli ytoca Mallinalxoch yn
oncân quihualcauhtiquizque Michhuacân yn oncan Pazquallo, ynic çatepan oncan
huallehuac ynic motlallico yn oncan Malinalco, quinhualhuicac yn ixquichtin yn
imacelhuahuân yn motenehua Malinalca. Auh yc niman ya huallehua ye huallolini
yn huehuetgue Chichimeca Azteca yn chicome calpoltin, ye omito tlacpac, ontzon
xihuitl ypan matlacpohualxihuitl ypan matlactli onnahui xihuitl ynic catca onca
anepantla aytic yn ipân hueyaltepetl ciudad ynitocayocan Aztlan yehica yn oncân
ycac yn huey azquahuitl ynic yehuatl ypampa motenehua Aztlan, auh yhuan ye o yuh
nepa ya chiuhcnauhpohualxihuitl ypan onxihuitl, ± ya qui ynic nemico, nican
Tollan yn Topiltzin Acxitl Quetzalcohuatl, ynic ya ca ye omito tlacpac ca huey
apan callaquito yquac ¾ yc cen ya quitotia ca hualmocuepaz. Auh ye on omito
tlacpac ye o yuh nepa ontzon xihuitl ypan matlacpohual xihuitl ypan epohualli on
nahui xihuitl motlacatillitzino yn tt¨ Dios Jesu Christo, ynic huallolinque
huallehuague yn Azteca, yc yehualnenemi yehuallotlatoca.
Auh
nimân oncân acico yn itocayocan Teocolhuacan yuh quitohua amo hueca quitztica
ynin yn Aztlan yn oncân acico çan ye ypan yn ce tecpatl xihuitl, auh yn ic amo
hueca quitztica yn Aztlan yn Teocolhuacân ca no yntoca yn Azteca Teocolhuaque
auh yn oncan ynpan acico yn inpan quiçaco, chicuey altepeme yn oncân onoque
macehualtin yn motenehua Teocolhuaque ; auh nican ca yntoca ÿn chicuei altepeme
y Teocolhuague ± ynic ce altepetl, Huexotzînca ynic ome altepetl Chalca
Totollinpaneca, yniqu ey altepetl Xochimilca, ynic nahui altepetl Cuitlahuaca,
ynic macuilli altepetl Malinalca ynic chiquacen altepetl Chichimeca, ynic
chicome altepetl Tepaneca ynic chicuey altepetl Matlatzinca ; auh ye ce ynin
yzqui omoteneuh tocaytl nican yn iquac yn ipan in ayemo yntoca catca, ca çan
huel oquintoca Chichimeca Teocolhuaque catca auh ca yehica ypampa ca ye quin
iquac yhuallaque yn ceceyaca acico yn ipan motlallico, yn cece ymaltepeuh, yn
axcan oncan ypan cate onoque, ca ye quin iquac tlatocamacatacico yn ipan
ymaltepeuh yn chicuey altepeme omoteneuhgue, ca ayemo niman yntoca catca yn
axcan yntoca mochiuhtica caçan huelloc yntoca catca Chichimeca Teocolhuague ±
yn iquac ynpan quiçaco, Azteca yn oncan onoca yn Colhuacan = oncan Chaneque
catca.
Auh
ynic hualpanogue yn Aztlan yn Azteca oncan quinhuallantiquizque yn Colhuacân yn
oncan chaneque {catca} yn oquimittaque in Colhuaque yn Azteca niman no
quimilhuigue Totecuiyohuane Aztecaye ca anmohuica ma tamechtohuiquillican ;
niman no quitogue yn Azteca can in tamechhuicazque yn iuh antech ilhuia ; nimân
no quitogue yn chicuey altepeme ; ca amo totecuiyohuane ca tamechtohuiquilizque,
yn canin anmohuica.
Auh
nimân no quitoque in Azteca ; ca ye qualli ma tamechtohuiquillican. Auh in
Colhuacan yn iuh quitohua quin oncan huel quihuallantiquizque yn diablo, yn
Tetzahuitl Huitzillopochtli, ± yn oquimoteotiaya yn Azteca yn huallaque yhuan
ce cihuatl itoca Chimalma ; ompa quihualhuicaque yn Aztlan, Chicoccân,
hualquiztiaque yn Azteca ynic hualnenenque, auh no yhuan yn chicuey altepeme yn
Chichimeca Teocolhuaque çan ic mochintin ônmocetilica yn Azteca oncan
quihuallantiquizgue yn Teocolhuacân ca quihualhuicaya ca hualcepanhuia ; auh
ynic hualquizque oncan Teocolhuacân ynic hualnenengue çân ya yehuatl yn ipan
ce tecpatl xihuitl yn tlacpac omoteneuh auh ynic hualleuhque yn oncan Teocolhuacân
ca nahuintin : yn quihualmamaque yn diablo yn itoca Tetzahuitl Huitzillopochtli
yn ye quimoteotia Azteca ; auh yzca yntoca yn omoteneuhque Nahuintin teomamaque
yn quihualmamaque Huitzillopochtli ynic ce tlacatl ytoca Quauhcohuatl, ynic ome
ytoca Apanecatl, ynic ey ytoca Tezcacohuacatl, ynic nahui ytoca Chimalma ± yc
ye huitze yehualnenemi yn ipan ce tecpatl xihuitl.
II
Calli xihuitl, 1065. Nican ypan in yn cequintin huehuetque yn quimachiyotia ynic
oncan acico in Azteca ¾ yn itzintla yn huey Quahuitl yn inpan poztec ynic
huallaque Azteca.
III
Tochtli xihuitl, 1066.
IV
Acatl xihuitl, 1067.
V
Tecpatl xihuitl, 1068. Nican ypan in yn acico yn Azteca in itzintla huey
quahuitl, auh in yehuantin yn teomamague yn itoca Quauhcohuatl, yhuân yn itoca
Apanecatl, yhuan yn itoca Tezcacohuacatl, yhuân yn itoca Chimalma, yn oacico yn
quahuitl ytzintla nimân noncan motlallique ynin cenca tomahuac yn quahuitl,
niman noncan contlallique ytztintla ynin tlalmomoz. ypan contlallique yn diablo
Huitzillopochtli, yn ocôntlallique niman concuique yn imitac ± auh yc niman ye
tlaquazquia yn Azteca yniquac niman yn ynpan poztec yn huey quahuitl, auh nimân
nic quicauhque yn quiquazquia cenca huecauhtica yn oc totoloticatca yn Azteca.
Auh nimân quinnotz oncan yn diablo, yn Huitzillopochtli quimilhui
xiquinnahuatican yn amech huica yn chicuey altepeme yn Colhuague xiquimilhuican
camo tiazgue yn campa otiazquia ca çân nican titocuepazque, auh niman
oquinnahuatique yn Colhuague yn chicuey altepeme ; auh yn oyuh quimilhuique
cenca yc tlaocoxque yn chicuey altepeme ynic oquinnahuatique auh niman oquitoque
yn chicuey altepeme Totecuiyohuane, campan tiazque, ca ça tamechtohuiquillizque.
Niman no ceppa oquimilhuique camo huelitiz ca ça hanyazque, auh yn oquicacgue
yn Colhuaque ± niman yc achto hualpeuhque ynîn yn omoteneuhque chicuey
altepeme yn Colhuaque quimoncauhque yn oncan huey quahuitl ytzintla yn inpan
poztec, auh huecauhtica yn ompa = catca yn Azteca yn oncan ynpan poztec quahuitl.
Auh ca ça tepan yn hualpeuhque yn huallolinque yn otlica oncan ynpan acico yn
tlatlacatecollo huey comitl ytlan huehuetztogue yhuan cequintin mizquitl
ytzintlan huehuetztoque ca yehuantin ÿn quintocayotia Mimixcohua, yn ce ytoca
Xiuhnel, ynic ome ytoca Mimich yniqu ey cihuatl, yn hueltiuh ; auh oc ceppa
oncan quinnotz yn diablo Huitzillopochtli quimilhui yn Azteca xiquimonanacan n
on yn huey comitl ytzintlan huehuetztoque. Ca yehuantin yacachto tequitizque.
Auh nimân ôncan quincuepilli ± yn itoca yn Azteca, oquimilhui yn axcan caocmo
amotoca yn amAzteca. Nimechmaca yancuic amotoca ye an Mexitin. Auh oncân no
quin nacazpotonique ynic oqu icuepque yn intoca ynic ye Mexitin yhuan oncan
oquinmacac yn mitl yhuan tlahuitolli yhuan chimalli yhuân chitatli yn tle yn
aco yauh huel cominaya yn Mexitin ompa quiçaco, yn Cuixtecatl ychocayan yhuan
Cohuatl ycama.
Auh
niman ca oc centlamantli intlatol yn oc cequintin huehuetque yuh quitohua yn.
Auh nican peuh yn in netlapololtiliz yn huehuetgue yn Chichimeca oncan peuh yn
quahuitl yn inpan poztec oquinnotz yn tlacatecolotl yn Huitzillopochtli oytic
callac yn ipepechtzin yn tt¨ Dios, yn oquihualmamatiaque ynic oqu innotz
Mexitin oquimilhui tiazque amo tihuecahuatihui ± çan tinauhxiuhtizque çan
titlachiquizque ynic tihui ; Oncan peuhtica yn yn huehuetque yn
innetlapolloltiliz ynic ytic ohualyetia yn oquihualmamatiaque yn iuh
quimachiyotia cequintin huehuetque ynic ompa hualquizque yn Aztlan yn Azteca
ayamo hompa quihualmamatiaque yn diablo ¾ Huitzillopochtli ye quin huell
otlipan quihuallantiquizque ynic quihualmomamaltique ynic yehuatl
oquihualmoteotitiaque yn Azteca Mexitin ypampa yn ynic omeyollohua cequintin
huehuetque yn iuh momati yn achto ca quimoneltoquitiaya y nelli Dios
cemixquichyhuellitzin yn topampa momiquillitzino ; auh aço yuhqui, acanoço
mocamo huel mellahuac momati yn aço tlaneltocaya yniquac huallolinque yn ompa
Aztlan. ± auh ca çan in iuh mellahuac momati yeppa tlateotocani ynic motenehua
Gentilesme. auh ynin huey quahuitl yn inpan poztec yn iuh omito yn tlacpac yn
ompa ypehuayan ynin amoxtli ca çan no yehuantin yn tlaaquil yn tlatocal yn
Azteca auh in ixquich cahuiti ynin quahuitl ynic achto tlaaquilli yhuân ynic
poztequico ontzon xiuhtica ypan matlacpohualxiuhtica ypan chicuexiuhtica. Auh
amo momati tle ytoca yn quahuitl.
VI
Calli xihuitl, 1069.
VII
Tochtli xihuit, 1070.
{Yhuan
ypan in y cequintin quitohua yn hualquizque Chicomoztoc yn Mexica ynic
motlallico oncan.}
VIII
Acatl xihuitl, 1071.
IX
Tecpatl xihuitl, 1072. ± Nican ypan in in omiquico yn itoca Nauhyotzin yn
tlahtohuani catca Colhuacân. auh yn tlahtocat, onpohual xihuitl on chicome. Auh
nimân onmotlahtocatlalli yn itoca Quauhtexpetlatzin (glyphe) tlahtohuani
Colhuacan.
X
calli xihuitl, 1073.
XI
Tochtli xihuitl, 1074.
XII
Acatl xihuitl, 1075.
Nican
ypan in yn iuh quitohua yn oncan quiçaco yn huehuetque in Chichimeca yn Azteca
yn Mexitin yn oncan ytocayocan Quinehuayan Chicomoztoc ynic hualquizque in itic
Chicomoztotl ca huallohomequizque ynihuan yn cicihuahuan auh yn tepetl yuhqui
¨¨¨
[VI
Tecpatl xihuitl, 1160]
=
± ¨¨¨ ¨¨¨ ¨¨¨ ¨¨¨ yn Teocolhuacan yn inahuac Aztlan yn huehuetque
Chichimeca, yn Totollinpaneca yn axcan ye yntoca Amaquemegue ynic ompa
huecahuaque ontzon xihuitl, {ypan caxtolpohualxihuitl} ypan yepohualxihuitl ynic
niman ye huallolinque ynic hualnenênque.
VII
Calli xihuitl, 1161. {Ypan in yn cequintin quitohua acico ¨¨¨}
VIII
Tochtli xihuitl, 1162. Nican ypan in huel mellahuac yn ic oncan acico ynic
motlallico, yn Tiçatepec {Cuitlahuac} yn huehuetque yn Chichimeca yn Eztlapictîn
yn Teotenanca yn tlahtohuani hualmochiuhtia ytoca Totoltecatl Tzonpachtli
Tlayllotlac teuhctli yehuatl quihualmamatia yn inteouh y Nauhyoteuhctli xipil,
ypial hualmochiuhtia ; auh yn icihuauh tlatohuani Totoltecatl Tzonpachtli, ±
ytoca Xiuhtoztzin yn cihuapilli tehuan hualla ; auh yz cate yn i mochintin
huallaque yn întahuan yn înteuhc tlahtocahuan hualmochiuhtiaque yn tlaçopipiltîn
ynic ce ytoca Tlahuipillatonac ynic ome ytoca Tonacachimal, ynic ey ytoca
Aopochtli, ynic nahui ytoca Quatomahuac, ynic macuilli ytoca Totonhuitztli ynic
chiquacen ytoca Xipechimalle, Ca yehuantin în yn quihualhuicatiaque yn
tlahtohuani yn Tlayllotlac Teuhctli yn ipillohuan yn iteuhctlahtocahuan
hualmochiuhtiaque, auh yn ixquichcauh ynic ompa catca ÿn Teotenanca yn
Temimilolco yn Cuixcoc, macuilpohualxihuitl on caxtolli ypan ye xihuitl, ynic
axcân ypan in xihuitl, VIII Tochtli ye tlahtocati oncân yn Tiçatepec yn
Totoltecatl Tzonpachtli.
IX
Acatl xihuitl, 1163.
X
Tecpatl xihuitl, 1164.
XI
Calli xihuitl, 1165.
XII
Tochtli xihuitl, 1166.
XIII
Acatl xihuitl, 1167. [Ypan XIII Acatl xihuitl ± motlatoca tlalli yn ¨] {Tlaçolyaotzin}
[Huexotla].
I
Tecpatl xihuitl, 1168. Ypan in yn xihuitl y cequintin Mexica huehuetgue yn
quimachiyotia ynic ompa Aztlan hualquizque yn Azteca Mexitin ynic huallague
nican {Cohuatepec}.
¾
II Calli xihuitl, 1169.
III
Tochtli xihuitl, 1170.
IV
Acatl xihuitl, 1171. Nican ypan in miquico yn Achitomecatl ÿn tlahtohuani catca
Colhuacan yn tlatocat cenpohualxihuitl once.
V
Tecpatl xihuitl, 1172.
Nican
ypan in yn omotlahtocatlalli yn Quauhtlahtonac (glyphe) yn Colhuacan tlahtohuani.
VI
Calli xihuitl, 1173.
VII
Tochtli xihuitl, 1174. Nican ypan in oncan momiquillico yn Itztepec yn Ecatzin
teuhctli yn Chichimeca teuhctli yn in tlahtocauh yn Chichimeca ± yn
Totollinpaneca yn Amaquemeque ynic huallaque yn tlahtocat, caxtolxihuitl ynic
ompa hualquizque Chicomoztoc Quinehuayan. auh çân niman ypan in yn xihuitl
motlahtocatlalli yn itoca Huehueteuhctli Chichimeca teuhctli yn in tlahtocauh
Totollinpaneca Amaquemeque ça ya oc oncân yn Itztepec, yc catca.
VIII
Acatl xihuitl, 1175.
IX
Tecpatl xihuitl, 1176. Ypan in yn ommiquanique Cuitlatetelco, oncan Tiçatepec
onehuaque yn huehuetgue Chichimeca Eztlapictin Teotenanca ye ynpa onacito yn
Acxoteca ye onoque yn oncan Cuitlatelelco, oncan no ceppa ; ye tlahtocati, yn
Totoltecatl Tzonpachtli.
X
Calli xihuitl, 1177.
XI
Tochtli xihuitl, 1178.
XII
Acatl xihuitl, 1179.
XIII
Tecpatl xihuitl, 1180.
I
Calli xihuitl, 1181.
II
Tochtli xihuitl, 1182.
III
Acatl xihuitl, 1183.
IV
Tecpatl xihuitl, 1184.
V Calli xihuitl, 1185. ± Nican ypan in omiquico Quauhtlatonac yn tlahtohuani catca Colhuacan yn tlahtocat, matlactli on nahui xihuitl.
...............